دستگاه آپارات 16 میلیمتری | سینمای آماتور از کجا شروع شد؟

فیلم و دستگاه آپارات 16 میلیمتری در مقایسه با محصول استاندارد پیش از خود یعنی 35 میلیمتری‌ فضای کمتری را اشغال می‌کرد و به راحتی حمل می‌شد؛ در نتیجه اختیار عمل بیشتری به فیلمسازان می‌داد تا به حوزه‌های مختلف مانند مستندسازی و آموزش ورود کنند. همچنین اگر می‌خواهید بدانید سینمای آماتور از کجا شروع شد باید به سراغ این فرمت بروید. همه این ویژگی‌ها طبیعتا تولیدکنندگان را ترغیب می‌کرد تا به سمت تولید این لوازم بروند.

کمپانی‌های تولیدکننده دستگاه آپارات 16 میلیمتری

شرکت کداک برای اولین بار در سال 1923 محصول متفاوتی ارائه کرد که صنعت سینما را زیر و رو کرد؛ به عبارت دیگر سینما را به همه جای دنیا معرفی کرد. این محصول چیزی نبود جر فیلم 16 میلیمتری. برای اینکه این فیلم قابل استفاده باشد قاعدتا به تجهیزات مختص خودش نیاز داشت؛ در نتیجه کمپانی کداک و تعداد زیادی از دیگر کمپانی‌های حوزه فیلم به سراغ ساخت و تولید این تجهیزات رفتند. شرکت‌های معروف در این زمینه از این قرارند:

• کداک (Kodak)
• المو (Elmo)
• بل اند هاول (Bell & howell)
• ایکی (Eiki)
• زیمنس (Siemens)
• آمپرو (Ampro)
• ریوییر(Revere)
• ویکتور انیماتوگراف (Victor Animatograph)
• دوری (Devry)

Kodak (کداک)

«کداسکوپ آ | Kodascope A» نام اولین آپاراتی است که این شرکت در سال 1923 برای فیلمهای 16 میلیمتری خود تولید کرد که با برق کار می‌کرد. این دستگاه برای طول نوار 400 فوتی مناسب بود؛ یعنی به مدت 12 دقیقه قابلیت پخش داشت.

این محصول در ابتدا در قالب یک پکیج شام دوربین Cine – Kodak و صفحه نمایش و سه‌پایه به فروش می‌رسید؛ اما بعد از یک سال کمپانی‌هایی مثل ویکتور و بل اند هاول، آپاراتهای تک خودشان را وارد بازار کردند. از آنجا که این مسئله به فروش کداک لطمه وارد می‌کرد، آن هم این محصول را به صورت جدا عرضه کرد تا از صحنه حذف نشود. 13 سال بعد کداک به سراغ تولید دستگاهی رفت که برای فیلم‌های صوتی مناسب باشد.

Elmo (المو)

در سال 1921 شرکتی در ناگویای ژاپن افتتاح شد که ساکاکی شوکای (Sakaki Shokai) نام داشت و بعدها ها به «المو» تغییر نام داد. المو (Electricity light Machine Organization) شرکتی جهانی است که با پروژکتورهای 16 میلیمتری‌اش شناخته می‌شود. این شرکت در سال1927 اولین پروژکتور شانزده میلیمتری (Type A) خود را عرضه کرد و به اولین تولیدکننده این قبیل محصولات در ژاپن تبدیل شد. هرچند آپاراتهای ثابت شانزده میلیمتری‌اش از ژاپن فراتر نرفت اما دستگاه‎های متحرک بی‌نظیری تولید کرد که در سرتاسر جهان شناخته شد.

«S – 16» یکی از تولیدات المو است که تقریبا هرآنچه نیاز باشد در آن گنجانده شده؛ مثل قابلیت نمایش فیلمهای صدادار نوری و مغناطیسی، صفحه نمایش روشن، کیفیت صدای خوب، وزن کم، عقب و جلو کردن فیلم با سرعت بالا، بارگیری راحت فیلم و … .

Eiki (ایکی)

ایکی در سال 1953 در چین افتتاح شد و به مدت 70 سال از سردمداران تولید پروژکتور بود. ایکی در زبان ژاپنی دقیقا به معنای پروژکتور به کار می‌رود. اوج شهرت این شرکت به آپارات‌های 16 میلیمتری می‌رسد و برخلاف المو این شهرت تنها به مدلهای متحرک محدود نمی‌شود. ایکی با تمرکزی که روی کیفیت محصولاتش داشت توانست به بزرگترین تولیدکننده آپارات 16 میلیمتری جهان تبدیل شود و از طریق شبکه فروشندگان حرفه‌ای، بازار جهان را تسخیر کند.

«Eiki NT»، «Eikik ST»، «ESL» از نمونه تولیدات این شرکت است و همچنین، سری ENT از نمونه محصولاتش بود که به جای کلید و اهرم، چند دکمه در آن تعبیه شده و ظاهر متفاوتی پیدا کرده. یکی دیگر از پروژکتورها، «Eiki EX-600» از جمله نمونه‌های ثابت و غیرمتحرک این شرکت است.

Revere (ریوییر)

این شرکت در اوایل دهه 20 در شیکاگوی آمریکا توسط یک مهاجر اوکراینی پایه‌گذاری شد. ریوییر فعالیتش را با رادیاتورهای خودکار شروع کرد و بعدها در سال 1939 به تجهیزات فیلمسازی رو آورد. اولین تولیدات این شرکت در این حیطه، 8 میلیمتری‌ها بودند و بعد از آن بود که به سراغ 16 میلیمتری‌ها هم رفت. تولیدات این برند، بهترین و باکیفیت‌ترین فیلم‌های خانگی را ضبط و پخش می‎کرد اما نتوانست در برابر رقیبانش دوام بیاورد و فعالیتش را ادامه دهد. ریوییر در دهه 1960 به طور کامل از بین رفت اما هنوز هم محصولاتش در بازار دست دوم‌ها طرفداران زیادی دارد.

Victor Animatograph (ویکتور انیماتوگراف)

کمپانی ویکتور انیماتوگراف در سال 1910 توسط مخترع آمریکایی (سوئدی الاصل)، الکساندر اف ویکتور (Alexander F. Victor) شروع به کار کرد. ویکتور در سال 1915 برای کم کردن خطر احتراق، در روند تولید فیلمها از استات سلولز استفاده کرد.

این شرکت دقیقا در آگوست همان سالی که کداک، فیلمهای 16 میلیمتری را معرفی کرد اولین تجهیزات مناسب برای این فرمت را هم عرضه کرد. همچنین الکساندر ویکتور ادعا کرد اولین تولید کننده‌ای است که به سراغ لوازم جانبی این فرمت رفته اما این ادعا پذیرفتنی نبود؛ چرا که خود کداک، یک ماه قبل، دو محصول به نام «Cine – Kodad» و «Kodascope» رونمایی کرده بود.

ویکتور در نسخه بعدی محصول خود از موتور الکتریکی استفاده کرد و در مجموع آپاراتهای زیادی را وارد بازار کرد؛ اما اگر بخواهیم صادقانه نگاه کنیم محصولات آن تا قبل از بستن قراردادهای نظامی در زمان جنگ جهانی، طرفدار چندانی نداشت.

یکی از اولین پروژکتورهای متحرک ویکتور انیماتوگراف مدل «002» بود که از دهه 1920 تا 1930 تولید می‌شد و بیشتر برای حوزه آموزش کارایی داشت.

Siemens (  زیمنس)

کمپانی آلمانی زیمنس در سال 1847 فعالیتش را در زمینه ارتباطات شروع کرد و بعد به مرور به حوزه‌های گوناگونی ورود کرد که یکی از آنها تولید رادیو و تجهیزات فیلمسازی بود. زیمنس در سال 1951، پروژکتور استاندارد «2000» را برای فیلمهای 16mm تولید کرد که تصویری باکیفیت با نور مناسب ارائه می‌کرد و همچنین کمترین نویز ممکن را در صدا و تصویر داشت.

این محصول به پرفروش‌ترین آپارات شانزده میلی متری در آلمان تبدیل شد و هزاران نسخه از آن به مدارس و شرکت‌ها فروخته شد. این دستگاه معمولا با یک بلندگوی جداگانه سبز رنگ به فروش می‌رسید و برای فیلمهایی با نوار صوتی نوری مناسب بود.

DeVry (دوری)

هرمان دوری،مخترع آلمانی و بنیانگذار این شرکت، نقش موثری در متحرک شدن دستگاه‌های آپارات داشت. زمانی که سن و سال چندانی نداشت تحت تاثیر جادوی سینما قرار گرفت و به خودش قول داد بعدها آپاراتی اختراع کند که در جیب هم جا شود. قطعا او به آرزویش دست پیدا نکرد اما سالها بعد (1916) بالاخره دستگاهی اختراع کرد که تنها 20 پوند وزن داشت. این دقیقا در زمانی بود که سبک‌ترین نمونه مشابه در بازار 100 پوند بود.

این محصول با نام «E» به بازار آمد اما به نام مستعار «تئاتر در چمدان» شناخته می‌شد. بعد از جنگ جهانی، دوری به شهرت جهانی رسید و محصولش همراه با یک فورد به نقاط جهان رفت تا در زمینه‌های مختلف به روستاییان آموزش دهد؛ از پیام‌های بهداشتی گرفته تا آموزش نحوه کار کردن با ابزارهای کشاورزی جدید در مزارع. به نوعی باید دوری و اختراعش را پیشگام آموزش از راه دور بدانیم.

Bell & Howell (بل اند هاول)

این کمپانی در سال 1954 در آمریکا فعالیتش را با ساخت دو پروژکتور شروع کرد و به یکی از بزرگترین و مهمترین برندها در زمینه لوازم فیلمسازی تبدیل شد. بل اند هاول انواع پروژکتورها از جمله 8، 16، 35 میلیمتری و اسلایدی را در لیست تولیداتش گنجانده بود. محصولات 16 میلیمتری این شرکت در دو مجموعه‌ صامت و صدادار با نام filmo و filmosound وارد بازار شد و سالها بر بازار تسلط پیدا کرد. «B & H57 » یکی از نمونه‌های این مجموعه بود که از سال 1923 به مدت پنج سال تولید می‌شد.

Ampro (آمپرو)

اکسل آ. مونسون در سوئد متولد شد و در 19 سالگی به آمریکا مهاجرت کرد. او در شیکاگو شرکتی برای ساخت مهر و استامپ با نام «The Universal Stamping & Manufacturing Company» راه انداخت و در سال 1919 با تولید یک گرامافون، اولین قدم را در صنعت تجهیزات صوتی و تصویری برداشت. بعدها تمرکزش را روی تجهیزات فیلم برای استفاده‌های غیر تئاتری گذاشت و در این راستا با مراکز آموزشی مختلف ارتباط برقرار کرد.

از سال 1924 تا 1927، این شرکت قراردادی با کمپانی «کاپیتون» بست و به تولیدکننده انحصاری پروژکتور برای آن تبدیل شد. پروژکتور کاپیتون یکی از اولین آپاراتهای 16 میلیمتری خودکار بود که می‌توانست یک فیلم 7 دقیقه‌ای را به مدت 6 ساعت متوالی تکرار کند. این محصول که برای تبلیغات پشت ویترین بسیار کارآمد بود با منحل شدن شرکت کاپیتون، خیلی زود فراموش شد.

آر سی ای (RCA)

جنرال الکتریک، RCA (شرکت رادیویی آمریکا) را برای سازماندهی مجدد شرکت سیگنال و تلگراف بی سیم مارکونی آمریکا در سال 1897 ایجاد کرد. در طی جنگ جهانی اول RCA نقش بزرگی در حفظ ایستگاه‌های رادیویی بین‌المللی ایفا کرد. بعد از آن در دهه 1920 با سرمایه‌گذاری ‌های کمپانی‌های بزرگ و شناخته‌شده، این شرکت رشد چشمگیری کرد؛ به طوری که حدود 5 دهه در زمینه ارتباطات و الکترونیک در راس قرار داشت.

RCA اولین پروژکتور فیلم خود را در سال 1932 معرفی کرد و در اواخر دهه 1940 شروع به تولید پروژه های فیلم به طور جدی کرد. این شرکت تا اواسط دهه 1960 در بازار پروژکتور فیلم باقی ماند. در سال 1969، شرکت رادیویی آمریکا به شرکت RCA تبدیل شد. با این حال، RCA به فروش رادیوهای ساعتی با نام تجاری خود ادامه می دهد.

اولین نمایش تلویزیون با صفحه بزرگ توسط RCA  در سال 1939 انجام شد. ابعاد این صفحه نمایش تقریباً 3 در 4 فوت بود. همچنین در همان سال، RCA سیستم پروجکشنی ساخت که تصویری عالی و باکیفیت را روی یک صفحه نمایش 9 در 12 منعکس می‌کرد.

دستگاه آپارات 16 میلیمتری دنیای نمایش را تغییر داد. از زمانی که این دستگاه‌ها روی کار آمدند می‌شد فیلمها را در هر جای دور و نزدیکی نمایش داد. فقط کافی بود آپارات را داخل یک ماشین بگذارید و به هرکجا که می‌خواهید ببرید. کداک، المو، ریوییر، آمپرو، آر سی ای، زیمنس، دوری، ایکی، بل اند هاول و ویکتور انیماتوگراف از برجسته‌ترین تولیدکنندگان این محصولات هستند.